Rosnąca popularność handlu roślinami online
W ostatnich latach obserwujemy wyraźny wzrost zainteresowania roślinami doniczkowymi i ogrodowymi. Estetyka roślin, ich wpływ na zdrowie psychiczne, poprawa jakości powietrza w pomieszczeniach oraz moda na „urban jungle” sprawiły, że wiele osób zaczęło inwestować w zielone dekoracje. Równolegle z tym trendem rozwija się również rynek sprzedaży roślin przez internet – zarówno przez duże sklepy ogrodnicze, jak i małych sprzedawców na platformach e-commerce czy mediach społecznościowych.
Wśród kupujących online znajdują się nie tylko hobbyści, ale też właściciele ogrodów, architekci zieleni i profesjonaliści. Wraz z rosnącym handlem pojawiają się jednak pytania dotyczące bezpieczeństwa fitosanitarnego – czyli zdrowia roślin. Aby przeciwdziałać rozprzestrzenianiu się chorób i szkodników roślinnych, wprowadzono obowiązek stosowania tzw. paszportów roślin.
Czym jest paszport roślin?
Paszport roślin to oficjalny dokument – etykieta lub oznaczenie – który potwierdza, że rośliny, produkty roślinne lub inne przedmioty, takie jak podłoża, zostały skontrolowane i spełniają określone wymagania fitosanitarne. Paszport roślin jest wymagany w obrocie handlowym na terenie Unii Europejskiej i jest obowiązkowy dla większości roślin przeznaczonych do sadzenia.
Paszport zawiera określone informacje, takie jak:
– nazwa botaniczna rośliny,
– kraj pochodzenia,
– numer rejestracyjny producenta lub dystrybutora,
– numer identyfikacyjny partii roślin,
– oznaczenie „EU plant passport”.
Jego celem jest umożliwienie szybkiej identyfikacji źródła pochodzenia rośliny w przypadku wystąpienia zagrożenia fitosanitarnego, a także zapewnienie przejrzystości w łańcuchu dostaw.
Kiedy paszport roślin jest wymagany?
Obowiązek stosowania paszportu roślin dotyczy przede wszystkim:
– roślin przeznaczonych do sadzenia (zarówno doniczkowych, jak i ogrodowych),
– niektórych nasion,
– produktów roślinnych, np. ciętych kwiatów i gałęzi, które mogą być nosicielami szkodników,
– materiału szkółkarskiego i podłoży.
Paszport musi towarzyszyć roślinie przy każdym etapie handlu – od producenta do hurtowni, od hurtowni do sprzedawcy detalicznego, a także przy wysyłce roślin drogą internetową bezpośrednio do konsumenta.
Co ważne – paszporty roślin nie są wymagane, jeśli dana osoba sprzedaje rośliny wyłącznie okazjonalnie i w małych ilościach, np. między osobami prywatnymi na aukcjach czy lokalnych targach. Jednak w przypadku stałego handlu, nawet na małą skalę, obowiązek ten staje się istotny.
Dlaczego paszport roślin jest tak ważny?
Głównym celem paszportów roślin jest zapobieganie rozprzestrzenianiu się groźnych szkodników i chorób roślin, które mogą mieć katastrofalne skutki dla rolnictwa, leśnictwa oraz ekosystemów naturalnych. Przykłady takich zagrożeń to:
– bakteria *Xylella fastidiosa*, która atakuje oliwki, lawendę czy winorośl,
– szkodnik *Candidatus Liberibacter*, powodujący chorobę cytrusów zwaną huanglongbing (HLB),
– nicienie i inne organizmy glebowe, które mogą być przenoszone z podłożem.
Bez odpowiedniej kontroli i identyfikacji źródła pochodzenia trudno byłoby skutecznie zwalczać zagrożenia. Paszport roślin pozwala służbom fitosanitarnym śledzić drogę rośliny i, w razie potrzeby, szybko zidentyfikować inne partie, które mogły być zakażone lub narażone.
Obowiązki sprzedawców roślin w internecie
Każdy sprzedawca, który oferuje rośliny do sadzenia w sieci, musi:
– być zarejestrowany w państwowym rejestrze podmiotów profesjonalnych (prowadzonym przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa – PIORiN),
– uzyskać uprawnienia do wydawania paszportów roślin,
– prowadzić ewidencję partii roślin,
– zamieszczać paszporty roślin przy każdej przesyłce.
Co istotne, paszport nie musi być osobnym dokumentem – może być nadrukowany na etykiecie, dołączony jako naklejka na doniczce lub wydrukowany na opakowaniu zbiorczym. Ważne, aby był trwały, czytelny i zgodny z wzorem UE.
Konsekwencje braku paszportu roślin
Sprzedaż roślin bez paszportu może skutkować poważnymi konsekwencjami:
– kary administracyjne,
– nakaz wycofania produktów z obrotu,
– zniszczenie partii roślin,
– utrata zaufania klientów i wizerunku marki.
Dla dużych firm oznacza to ogromne straty finansowe i logistyczne. Dla mniejszych sprzedawców – często konieczność zaprzestania działalności. Dlatego tak ważne jest, aby każdy, kto planuje handel roślinami w sieci, był świadomy obowiązków prawnych.
Co powinien wiedzieć kupujący?
Kupujący również powinni być świadomi, czym jest paszport roślin i na co zwracać uwagę przy zakupach online:
– czy sprzedawca posiada odpowiednie certyfikaty i dane kontaktowe,
– czy do przesyłki dołączony jest paszport roślin,
– czy rośliny są zdrowe i dobrze zapakowane,
– czy roślina nie pochodzi z obszarów objętych kwarantanną.
Jeśli coś wzbudza podejrzenia – warto zgłosić sprawę do PIORiN. Troska o bezpieczeństwo roślin to nie tylko obowiązek producentów, ale i odpowiedzialność konsumentów.
Paszport roślin to kluczowy element zapewniający bezpieczeństwo fitosanitarne w handlu roślinami, zwłaszcza w szybko rozwijającym się rynku online. Choć może wydawać się formalnością, jest skutecznym narzędziem kontroli, prewencji i ochrony europejskiego rolnictwa i przyrody. W świecie, gdzie granice handlu są coraz bardziej płynne, odpowiedzialność i świadomość zarówno sprzedawców, jak i kupujących staje się niezbędna. Zadbajmy o to, by rośliny, które trafiają do naszych domów i ogrodów, były nie tylko piękne, ale i bezpieczne.
